Issue 43

ထိုင္းႏိုင္ငံ ႏွင့္ ခ်ီလီႏိုင္ငံတို ့တြင္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ ကာလရွည္ၾကာျပီျဖစ္သည့္ ရာဇ၀င္ရွိပါသည္။ လတ္တေလာ ေရးထိုးခဲ့သည့္ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (free trade agreement (FTA)) ေၾကာင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးအတြက္ ပိုမိုၾကီးမားသည့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကို ျဖစ္ေပၚလာေစမည္မွာ အမွန္ပင္ျဖစ္ေပသည္။

2015 ခုႏွစ္ ႏို၀င္ဘာလ တြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံႏွင့္ ခ်ီလီႏိုင္ငံတို ့မွ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့သည့္ ကုန္သြယ္ေရးဆိုင္ရာလြတ္လပ္ခြင့္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ (free trade agreement (FTA)) သည္ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးတြင္ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈအား ျဖစ္ေပၚလာေစႏိုင္ မည္ျဖစ္သည္ဟု ထိုင္းႏိုင္ငံဆိုင္ရာ ခ်ီလီႏိုင္ငံသံအမတ္ Javier Becker မွ ဆိုပါသည္။

Becker မွ "FTA က ထိုင္းနဲ ့ခ်ီလီႏိုင္ငံ ၾကား ကုန္သြယ္စီးပြားေရးကို ပံ့ပိုးကူညီေပးမွာျဖစ္တဲ့ အျပင္ မတူညီ ကြဲျပားမႈေတြက ဆန္းသစ္တာေတြကို ဖန္တီးႏိုင္ဖို ့အတြက္ တြန္းအားျဖစ္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္၊ ႏွစ္ႏိုင္ငံမွာ ရွိတဲ့ သြင္းကုန္ပို ့ကုန္ လုပ္ငန္းရွင္ေတြအတြက္ အက်ိဳးရွိတဲ့ယွဥ္ျပိဳင္မႈေတြကို ျဖစ္ေပၚေစမွာျဖစ္ပါတယ္" ဟုဆိုပါသည္။

In 2016, both countries will start implementing all the rules and regulations of the FTA.
ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးမွ FTA တြင္ပါ၀င္သည့္ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားကို 2016 ခုႏွစ္တြင္ စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ ေဆာင္ရြက္ မည္ျဖစ္ပါသည္။

"ခ်ီလီႏိုင္ငံက ၾသစေၾတးလ်၊ နယူးဇီလန္၊ အေမရိကန္ နဲ ့အီးယူ အစရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ ့ ေစ်းကြက္မွာယွဥ္ျပိဳင္ရင္ေဘာင္တန္း ျပီး ထိုင္းႏိုင္ငံထဲ ခ်ီလီႏိုင္ငံရဲ ့ထုတ္ကုန္ေတြကို တိုးျမွင့္ တင္သြင္းႏိုင္မယ္လို ့ကၽြန္ေတာ္ ယံုၾကည္တယ္။ FTA ေၾကာင့္ ထုတ္ကုန္ပစၥည္းသစ္ေတြနဲ ့၀န္ေဆာင္မႈေတြကို မိတ္ဆက္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေဒသတြင္း ျဖန္ ့ျဖဴးေရးလမ္းေၾကာင္း ေတြကိုလည္း တိုးပြားလာေစမွာျဖစ္တဲ့အျပင္ ေစ်းႏႈန္းေတြကိုလည္း အျပိဳင္အဆိုင္ကမ္းလွမ္းႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြ က ေရရွည္မွာ ၀ယ္ယူသူေဖာက္သည္ ဒါမွမဟုတ္ ေစ်းကြက္ရဲ ့၀ယ္လိုအားကို အားရဖြယ္ရာ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္တယ္" ဟု Becker မွဆိုသည္။

သံအမတ္ၾကီးသည္ ထိုင္းစီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္မ်ားအတြက္ ခ်ီလီႏိုင္ငံတြင္ မည္ကဲ့သို ့စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားေဆာင္ရြက္ ရမည္ဆိုေသာ ညီလာခံအားျပဳလုပ္က်င္းပေပးရန္အတြက္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္လ်က္ရွိသည္။ ၄င္းမွ "ေနာက္ထပ္ အဓိက အစီအစဥ္တစ္ခုက ထိုင္းႏိုင္ငံနဲ ့ေရရွည္တည္တံ့ခိုင္ျမဲတဲ့ ကုန္သြယ္ေရးကို တည္ေထာင္ႏိုင္ဖို ့ ထိုင္း-ခ်ီလီ ကုန္သည္ ၾကီးမ်ား အသင္းကို ဖြဲ ့စည္းတည္ေထာင္ဖို ့ပဲျဖစ္ပါတယ္" ဟုေျပာဆိုပါသည္။

FTA သည္ 1962 ခုႏွစ္တြင္ စတင္ခဲ့သည့္ ရွည္ၾကာျပီျဖစ္ေသာ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား သံတမန္ဆက္ဆံေရး သမိုင္းေၾကာင္းအတြင္း မၾကာမီက ျဖစ္ေပၚခဲ့ေသာျဖစ္ရပ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ ခ်ီလီႏိုင္ငံသည္ 1967 ခုႏွစ္မွ1970 ခုႏွစ္အထိ ဘန္ေကာက္ျမိဳ ့ေတာ္တြင္ ေနထိုင္သည့္ သံအရာရွိကိုသာထားရွိထားခဲ့သည္။ "ေနာက္ပိုင္း 1981 ခုႏွစ္ သံရံုးဖြင့္ျပီးတဲ့အထိ ကၽြန္ေတာ္တို ့ႏိုင္ငံရဲ ့ သံကိုယ္စားလွယ္က တိုကိ်ဳျမိဳ ့မွာ ေနထိုင္ျပီး (ပူးတြဲတာ၀န္ယူတဲ့) သံအမတ္ပါ" ဟု Becker မွေျပာျပပါသည္။

ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကား သေဘာတူညီမႈစာခၽြန္လႊာကို 1981 ခုႏွစ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးခဲ့ျပီး Chilean Export Promotion အဖြဲ ့ အစည္း(ProChile) အား 2012 ခုႏွစ္တြင္ စတင္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ Becker မွ "ProChile က တိုင္းႏိုင္ငံထဲကို အသစ္ ၀င္လာမဲ့ ခ်ီလီႏိုင္ငံသားပိုင္ ပို ့ကုန္ကုမၸဏီေတြကို ပံ့ပိုးကူညီေပးဖို ့အရမ္းကို အေရးပါတဲ့ အခန္းက႑မွာပါ၀င္ ေဆာင္ရြက္ ေနပါတယ္" ဟုေျပာျပပါသည္။

သံအမတ္ၾကီး၏ အဆိုအရ အေရွ ့ေတာင္အာရွတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံသည္ ခ်ီလီႏိုင္ငံသားရင္းနွီးျမွပ္ႏွံမႈ လုပ္ငန္းရွင္ အမ်ားအျပား အတြက္ ဦးတည္ရာပန္းတိုင္ျဖစ္ပါသည္။ 2012 ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လတြင္ ခ်ီလီ Sigdo Koppers အဖြဲ ့၏လက္ေအာက္ခံ ကုမၸဏီ ျဖစ္သည့္ Magotteaux သည္ စူရဘူရီ ခရိုင္တြင္ ေဒသဆိုင္ရာထုတ္လုပ္မႈငွာနခ်ဳပ္ ျဖစ္ေစမည့္ ၄င္း၏ ဒုတိယစက္ရံု ကို တရား၀င္ဖြင့္လွစ္ခဲ့ပါသည္။ ၄င္းေနာက္ တတိယစက္ရံုကို 2014 ခုႏွစ္တြင္ ဖြင့္လွစ္ႏိုင္ခဲ့ျပီး ယခုအခါ အာရွတစ္ခြင္တြင္ ထုတ္လုပ္မႈ ႏွင့္ ေထာက္ပံ့ပို ့ေဆာင္ေရး အခ်က္အခ်ာ ကုမၸဏီ တစ္ခုျဖစ္ေနျပီျဖစ္ပါသည္။

"ႏိုင္ငံက သူ ့ရဲ့ တည္ေနရာအေနအထား၊ အေျခခံအေဆာက္အအံု နဲ ့ရင္းျမစ္ေတြေၾကာင့္ စီးပြားေရးအခြင့္အလမ္းအတြက္ အားသာတဲ့ အေျခအေနေတြကို ဖန္တီးေပးေနပါတယ္" ဟု Becker မွျဖည့္စြက္ေျပာၾကားပါသည္။

မည္သို ့ဆိုေစကာမူ၊ ပထ၀ီတည္ေနရာ အေနအထားအရ ႏွစ္ႏိုင္ငံၾကားဆက္ဆံေရးကို တိုးတက္ေစရာတြင္ စိန္ေခၚမႈမ်ား ရွိေနေၾကာင္းကို ၄င္းမွ ၀န္ခံေျပာဆိုပါသည္။

၄င္းမွ "ကၽြန္ေတာ္တို ့အဓိကေရွးရႈတာက အစားအေသာက္၊ ယဥ္ေက်းမႈ နဲ ့လူေတြအားျဖင့္ အသိပညာဗဟုသုတ ကို တိုးျမွင့္ ဖို ့ပဲျဖစ္ပါတယ္" ဟုဆိုသည္။ ဆက္လက္၍ ၄င္းမွ ခ်ီလီမီဒီယာမ်ားတြင္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၏အေၾကာင္းကို လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ အနည္းငယ္မွ စတင္၍ ေဖာ္ျပခဲ့ေၾကာင္းျဖည့္စြက္ေျပာျပပါသည္။ "ဒီလိုေဖာ္ျပတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ထိုင္းနိုင္ငံအေၾကာင္း ပိုျပီး စိတ္၀င္စားနားလည္လာၾကတယ္။ ႏွစ္တိုင္း၊ ခန္ ့မွန္းေခ်အားျဖင္ ခ်ီလီႏိုင္ငံသား 15,000 ေလာက္ ထိုင္းကို လာလည္ၾက တယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို ့ႏိုင္ငံသားေတြက ဒီတိုင္းျပည္အေပၚ အရမ္းကို စိတ္၀င္စားတာေတြ ့ရတဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္တို ့လည္း ၀မ္းသာရပါတယ္" ဟုဆိုပါသည္။

Manisa Maini ေရးသားတင္ဆက္သည္။